بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار بازار پول و ارز، طبق مصوبه شورای پول و اعتبار و به منظور برطرف کردن چالش‌های پولی و ارزی در دوم اسفندماه ۱۴۰۱ مرکز مبادله ارز و طلای ایران را تاسیس کرد. معاملات ارزی (اسکناس و حواله) و فلزات گرانبها (اعم از شمش و سکه) محور فعالیت این مرکز است.
ایجاد مرجعیت قیمت و افزایش حجم معاملات رسمی، مهم‌ترین اهداف مرکز مبادله ایران معرفی شد. این مرکز برنامه دارد که با ابزارسازی و نهادسازی در بازارهای ارز و طلا، موجب سهولت دسترسی متقاضیان این بازارها شود. تقویت و بهینه‌سازی حداکثری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات بازارهای ارز و طلا، از دیگر اهداف راه‌اندازی مرکز مبادله ایران است.
تالارهای فعال
مرکز مبادله ارز و طلای ایران با تمرکز بر دو دارایی ارز و طلا تلاش دارد که بازار حواله و اسکناس ارز، بازار نقد فلزات گرانبها را در این مرکز متمرکز کند. توسعه بازار مشتقه از دیگر برنامه‌های مدنظر است.
بر همین اساس، مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دارای چندین تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود که در مرحله نخست، تالار ارز خدماتی و تالار حواله ارز در آن گشایش شده و فعال است.
تالار ارز خدماتی
با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، ضمن بازنگری صورت گرفته در سرفصل‌های تخصیص ارز خدماتی، به منظور پاسخگویی به همه نیازهای واقعی ارزی از یک سو و جایگزینی روش‌های نظارت پسینی به جای نظارت پیشینی از سوی دیگر، سرفصل‌های مربوطه با رویکرد تسهیل مقررات توسعه یافتند. سرفصل‌های ۶۳ گانه مصارف ارزی خدماتی با رویکرد پوشش حداکثری نیازهای ارزی در بانک مرکزی مصوب شده است.
از مهم‌ترین سرفصل‌های بازنگری شده ارز خدماتی در مقررات می‌توان به سرفصل‌های ارز درمانی، ارز دانشجویی، ارز ماموریت، ارز مسافرتی، ارز شرکت‌های هواپیمایی داخلی و ارز شرکت‌های ترانزیت زمینی و دریایی اشاره داشت.
تالار حواله ارز
تالار حواله ارز مرکز مبادله ایران جایی برای عرضه و تقاضای حواله‌های ارزی است. صادرکنندگان و تامین‌کنندگان منابع ارزی از جمله شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان، با مراجعه به سامانه جامع تجارت و با انتخاب پروانه صادراتی اقدام به عرضه حواله ارز خود جهت تامین و فروش به واردکنندگان در مرکز مبادله ارز و طلای ایران می‌کنند. تامین ارز بابت واردات دارو، لوازم و تجهیزات پزشکی و کالاهای اساسی همچنان با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان بر بستر سامانه نیما ادامه خواهد یافت.
تالارهای آینده
طبق اسناد بالادستی مرکز مبادله ایران، در آینده نزدیک ابزارهای مبتنی بر دارایی‌های پایه ارز و طلا در این مرکز مورد معامله قرار خواهد گرفت و بر این اساس تالارهای مشتقات، صندوق‌ها و اوراق بهادار مبتنی بر ارز و فلزات گرانبها هم به تالارهای مرکز مبادله ایران افزوده خواهد شد. علاوه بر این، تالار اسکناس ارز نیز به جمع تالارهای مرکز مبادله ایران نیز اضافه خواهد شد.
برنامه‌های آتی
همانطور که در بخش معرفی تالارهای مرکز مبادله ایران اشاره شد، توسعه تالارها براساس نیازهای متنوع ارزی در برنامه‌های آتی این مرکز قرار دارد.
توسعه ابزارهای معاملاتی مبتنی بر ارز و طلا از جمله سلف و سوآپ ارزی در مرکز توجه این شرکت نوظهور قرار دارد تا بتواند ابزارسازی را در بازار ارز و طلای کشور گسترش دهد.
راه‌اندازی صندوق تثبیت ارزی از دیگر برنامه‌های آتی مرکز مبادله ایران است. این مرکز تلاش دارد با راه‌اندازی این صندوق، به ثبات در بازار ارز کمک کند.
مرکز مبادله ایران تلاش دارد که علاوه بر راه اندازی تالارهای نقد و مشتقه فلزات گرانبها با اصالت‌سنجی و خزانه‌داری شمش و مسکوکات، گام مهمی در ابزارسازی و نهادسازی این بازار بردارد.
توسعه ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی با بازارهای مالی و ارزی منطقه‌ای و جهانی در دستور کار مرکز مبادله قرار دارد تا از اینرو بتواند خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی و مهم در حوزه بازار ارز و طلای خاورمیانه مطرح کند.
تحقق رسالت‌ها و برنامه‌های تدوین شده مرکز مبادله ایران، زمینه مرجعیت این مرکز در حوزه ارز و طلای کشور را فراهم خواهد کرد.
نظر شما